Stereotypes

De film 'Leap Year' heeft de Ieren ( of althans de Ierse filmcritici) tegen de borst gestoten.
In de film volgt een Amerikaanse vrouw haar vriend naar Ierland om hem daar op 29 februari een huwelijksvoorstel te doen. In Ierland is 29 Februari de enige dag dat een vrouw een man ten huwelijk mag vragen.
Ze komt ergens in een klein dorpje terecht, waar de bewoners al zingend en dansend Guiness zitten te drinken, en wordt er verliefd op een rasechte Ier.

De critici vonden het aanstotend dat de Ieren in de film afgeschilderd werden als Guiness drinkende, Riverdance dansende, simpele geesten. Er was nergens een computer of enige moderne architectuur te zien. Ierland was een oasis van groen, met blatende schapen en drinkende boeren.
Ikzelf heb de film niet gezien, ik las alleen maar de kritiek en het commentaar van de journalisten.
Een paar pagina's verder las ik in een artikel dat volgens Eamon Ryan, minister voor communicatie en energie, Ierland het Silicon Valley van Europa zou worden. Ik verstikte bijna.

Nu is Ierland inderdaad wel niet meer het land van de jaren tachtig. Cork heeft zijn eigen National Software Centre en Webworks, en in heel Ierland zijn er een pak innovatieve projecten aan de gang. Maar door het hier Silicon Valley te noemen maken ze dezelfde fout als tijdens de Keltische tijger: ze bouwen weer luchtkastelen.

De Ieren leiden blijkbaar aan een identiteits crisis. het beeld dat ze jarenlang van zichzelf hebben opgehangen klopt niet meer. De recessie en de schandalen hebben hen een opdoffer gegeven.
Maar wil de doorsnee Ier nu echt van dat imago af? De winkels liggen vol van Leprechaun hoeden, namaak Guiness pinten en shamrock voor St Patricks day. De Ierse droom trekt jaarlijks steeds weer een pak toeristen aan. De Amerikanen zijn in aantal gedaald, maar diegenen die nog naar hier komen doen dat omwille van de groene Ierse droom, niet omwille van innovatie.
Emma Kate, de sopraan die traditionele Ierse liederen zingt heeft veel succes in de USA.

Deze mijmeringen over nationale identiteit en sterotypes bracht me ook weer bij mijn blogpost van vorig jaar, waar ik het had over Vlaanderen 2020. Wat voor een beeld wilt Vlaanderen eigenlijk creeren van zichzelf. Heeft Vlaanderen een identiteit in het buitenland? Misschien wel onder de zakenlui, maar bij de doorsnee burger?

Ik heb daarom een kleine rondvraag gedaan bij mijn facebook vrienden. Aan alle Belgen vroeg ik naar de eerste drie woorden waar ze aan dachten als ze het woord 'Ierland' horen. Ik deed hetzelfde bij Ieren en andere niet-Belgen voor de woorden Belgie, Vlaanderen en Ierland.
Ik heb aan de Belgen niet gevraagd wat ze over Belgie of Vlaanderen denken, want dat zou net iets te politiek geladen zijn.

Voor het woord 'Ierland': dachten de niet-Ieren vooral aan 'groen', 'mooi landschap' en dan een gelijk aantal voor 'shamrock' ( de piepkleine klaver, symbool voor de Drievuldigheid) en 'Guiness'.

De niet-Ieren die in Ierland wonen denken er blijkbaar anders over, meestal komt dat, denk ik, omdat de Ierse droom maar een droom blijkt te zijn. Zij denken vooral:'Regen', 'alcohol' en in gelijke mate 'chaos','groen' en 'natuur'. Andere woorden waren o.a. oud, ontwikkelingsland ( door een teleurgestelde Amerikaan ) maar ook vriendelijk ,luchtkastelen.

De Ieren die over Ierland denken, waren een echte verrassing. Ze denken nog meer stereotypisch dan andere nationaliteiten. Hun woorden waren: Groen,St Patricks Day, Guiness, U2 en Leprechauns (dwergen).

Over Belgie dacht bijna iedereen dezelfde drie woorden: Chocolade, bier en diamanten. Niet 'pedofilie' dus, zoals in de film 'In Bruges' gesuggereerd werd.

En dan komt Vlaanderen. en het blijkt dat er nog heel wat werk aan de boeg is om Vlaanderen ook een identiteit te geven.
70% dacht aan de eerste wereldoorlog. Hun woorden varieerden van 'WWI', 'poppies' tot 'Fields'. Ze komen allemaal uit'In Flanders Fields' van John Mac Crae, het gedicht dat iedereen hier in het secundair onderwijs moet leren.
Op de tweede plaats, met 40% kwamen kunst en cultuur. Meestal werd Rubens als voorbeeld gegeven.
Evenveel mensen(ook 40%) kennen Vlaanderen echter niet of weten er niets over. Verder dacht men aan Vlaams, Walen, Brugge, en één Ier was heel fier toen ze 'Kuifje' zei.

De niet-Belgen waren vooral Ieren en Engelsen, maar ook één Amerikaan, een Libanees en een Filipijn. De laatste twee kenden Vlaanderen helemaal niet. De Ieren die Vlaanderen niet kenden waren een binnenhuis architect en een computer technicus. Eén Schotse vrouw, een ex-BBC medewerker, wist niets over Vlaanderen.

Ik weet wel dat het maar om een kleine groep mensen gaat. Maar toch denk ik dat we hier een klein lesje kunnen leren.
Wees voorzichtig met stereotypes, ze blijven je navolgen. En Vlaanderen, wat we ook mogen denken en dromen, we zijn slechts weinig of niet gekend en we hebben nog een pak werk om daar iets aan te veranderen.

Mná Gaeilge- Ierse Vrouwen

Ze noemen Mary, Margaret,en Joan, ze houden van een druppel, en ze houden van plezier. Het zijn de Ierse vrouwen, vrouwen van middelbare leeftijd.
Ze waren jong in de jaren dat het gebruiken van condooms nog illegaal was ; vanaf 1979 waren ze te verkrijgen in de apotheker mét een doktersvoorschrift, de pil werd op de zwarte markt gekocht of ook met een voorschrift van de dokter en dit mocht alleen voor vrouwen met onregelmatige menstruatie. Er waren dus plots een pak vrouwen met dit probleem in Ierland.

Ze waren jong toen de Magdalene wasserijen bestonden en de industriele scholen op volle toeren draaiden.
Ze zijn getrouwd met de jongens uit het dorp, en ze zwaaien de plak in huis. Want de Ierse 'Mam' is zoals de Italiaanse 'mama'. Ze gaan weinig of nooit uit in het gezelschap van hun echtgenoot, dat zou te saai zijn. De Ierse vrouwen vormen een heel hechte gemeenschap waar mannen niet in thuis horen. Zij beslissen wie in het dorp aanvaard wordt en wie niet, ze zijn ook een grote stemmengroep, daar kunnen de politiekers van meespreken.

Enkel tijdens het weekend als ze naar de pub gaan, mag mijnheer mee. Hij staat dan aan de toog en zij zit aan de tafel met haar vriendinnen. Mijnheer betaalt de drankjes, zodat de vrouwen zo lang mogelijk blijven zitten. Want als zij er genoeg van heeft gaat iedereen naar huis. Nu, dat gebeurt niet dikwijls. Meestal blijft mevrouw doordrinken als mijnheer niet meer kan. Na het sluitingsuur gaan de gordijnen dicht en de deur op slot, en de dames blijven dikwijls plakken tot de vroege uurtjes.
Veel van deze vrouwen hebben grote tragedies meegemaakt. Het lijkt me altijd weer dat er hier meer tragedies gebeuren dan in Belgie. Misschien is dat omdat iedereen hier nog iedereen kent, en je het dus ook altijd hoort als er iets gebeurt.

Zo waren er in het kleine dorpje waar ik vroeger woonde, in Ballinadee, Mary, die haar eerste kindje verloren was. Haar man stierf aan mondkanker toen hij 40 was. Mary bleef alleen met haar enige zoon, en werkt hard om elke maand rond te komen.
Bridey's echtgenoot stierf aan de ziekte van Weil ( veroorzaakt door ratten) na in de tuin gewerkt te hebben. Margaret, een moeder van zes jongens, verloor haar man aan een hartaanval, Nellie's zeventienjarige zoon stierf in een auto ongeval, Mary van naast ons verloor haar schoonzuster aan een allergische reactie, en dit zijn maar enkele verhalen.
Net zoals ze plezier maken met elkaar, steunen ze elkaar ook door alle tragedies heen. Als er iemand sterft, komen de vriendinnen dadelijk toegelopen om het huis te kuisen, de boterhammen te smeren en om te troosten. Het is een hartverwarmend zicht om hen zo bezig te zien.
Ik heb zelf ook veel steun gekregen van mijn eigen vriendenkring. Het was niet gemakkelijk om borstkanker te krijgen zonder familie om me heen, maar de vriendschap en de steun die ik hier gekregen heb was ongelooflijk en ontroerend. Catherine kwam spontaan het huishouden doen toen ik in het ziekenhuis lag, ze paste op de kinderen, kookte voor hen en hielp hen met hun huiswerk. Nellie kwam regelmatig met klaargemaakte schotels af die Haydn dan enkel in de oven moest stoppen. De twee Mary's uit de buurt kwamen het huis schoon maken, en dan waren er de fantastische vrouwen van het koor die naast me kwamen zitten tijdens de chemotherapie sessies. Marina, die met me mee kwam om pruiken te passen, en Lynn die erbij was toen ik mijn hoofd liet kaalscheren, en me heel moedig zei dat ik er echt goed uitzag zonder haar.

Dit zijn de Ierse vrouwen van mijn hart, het zijn de vrouwen waar je nooit over leest. Ze zijn geen schoonheden , ze zijn geen power vrouwen , ze hebben geen carriere . Maar op deze dag van de vrouw verdienen ze het toch wel echt om eens in de bloemetjes gezet te worden.